قائم شهر در سال ۱۳۱۳ از علیآباد به شاهی تغییر نام پیدا کرد و در سال ۱۳۵۷ و در جریان انقلاب اسلامی ایران به قائمشهر تغییر نام پیدا کرد. از نامهای قدیمیتر به عشقآباد و قصرشیرین اشاره شده است. همچنین چمنو که از دو جزء «چمن» و «او» (آب در زبان تبری) تشکیل شده است و به ناحیهای اطلاق میشد که دارای چمن و آب یا چمنزارهای با طراوت بود. در تاریخهای تبرستان نوشتهاند که در سده ۶ هجری قمری، رودی از چمنو میگذشت که پل آن را اسپهبد نصیرالدوله رستم شاه غازی باوندی (۵۳۶ تا ۴۶۰ هجری) پادشاه تبرستان به هزینه شخصی خود تعمیر نمود تا آب آن به هرز نرود. ابن اسفندیار نیز در تاریخ طبرستان به دفعات از چمنو یاد کردهاست. اکنون محلهای به نام جمنان در قائم شهر وجود دارد.
قائم شهر برحسب شواهد و قرائن موجود از جمله اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسفرضا و یا آرامگاه علامه فقیه شیخ طبرسی از سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجری خبر میدهد. در شهر شاهی هفته یک روز چهارشنبه بازار میشد چون در روزهای چهارشنبه هر هفته در این نقطه بازار میشد و اهالی دهستانهای مجاور امتعه اهالی قراء و قصبات اطراف و حتی کسبه سایر شهرها سکه اجناس و محصولات خود را به بازار مزبور برده به معرض فروش میرساندند، نسبتاً اعتباری حاصل و مرکزیتی پیدا کردهبود.
در زمان خاندان بنی امیه حکومت عرب در جهت کنترل و تسلط بر نواحی جنوبی دریای مازندران اقدام به برقراری ۴۴ پاسگاه نظامی از آستارای کنونی تا استرآباد یا گرگان کنونی کرد که یکی از مهمترین این پاسگاهها قلعهٔ نظامی آرتا بود. این ۴۴ پاسگاه نظامی به «دینه سر» که در واقع معنایش «محافظ» دین است، مشهورند. در قلعهٔ نظامی آرتا فرماندهای به نام بنی عباس با ۳۳۰ سرباز بر نواحی قائم شهر کنونی و ارطه و ساری کنونی حکومت میکرد.
بخشی از سفرنامه دلاواله دربارهٔ مازندران:
سیاح ایتالیایی از راه کویر و فیروزکوه (علیآباد) به مازندران رفت در سفر به مازندران هم از خصوصیات ظاهری و اخلاقی مردم این دیار از سرزمین ایران اظهار نظر کرده و هم درباره آب و هوای منطقه و همچنین درباره دلایل توجه خاص شاه به این مناطق نگاشتهاست. دلاواله دراین باره تاکید میکند:
"زنان و مردان مازندرانی دارای چشم و ابروی سیاه و موهای مشکی هستند و بخصوص زنان در نظر من زیبا جلوه میکنند و بر عکس زنهای مسلمان دیگر هیچوقت چهره خود را نمیپوشانند و از حرف زدن با مردان امتناعی ندارند و مانند مردان این دیار در برخورد بسیار مودب و مهربان هستند و همگی مردم مازندران دوست دارند خانه خود را در اختیار مهمان قرار دهند و در قبیال او با کمال ادب و رافت رفتار کنند و من در هیچ جای دیگر دنیا ندیدهام مردم دهات آنقدر دارای تمدن و آداب و رسوم پسندیده باشند و ملاحظه کردم ایالت هیرکانیا که به قول قدما باید عاری از تمدن و جایگاه پلنگان وحشی باشد زیباترین نقطه ایست که تا به حال در آسیا دیدهام و مردم آن متمدن ترین و باادب ترین مردمی هستند که ممکن است در دنیا وجود داشته باشند."